[Rom. 12:1-8; Mt. 17:14-20]
Genade zij en vrede, geliefd kind van God. Amen.
In het Grieks van het Nieuwe Testament gebruikt men voor ‘genade’ het woord χάρις. Het is verwant aan χάρισμα, een gave van de Geest. Xάρις is ook verwant aan χαρά, ‘blijdschap’. Brieven in het Grieks begonnen vaak met χαίρε, letterlijk ‘wees blij, verheug u’. Het woord ‘genade’ of een afgeleide komt in het Nieuwe Testament blijkbaar 147 maal voor, verspreid over bijna alle boeken.
Tot zover deze academische inleiding.
Wij hebben allen nood aan genade - “ Allen hebben gezondigd en derven de heerlijkheid Gods.” Wij zouden allemaal beter wat meer genade geven aan anderen...en onszelf.
‘Genade’, zegt het Van Dale-woordenboek, betekent:
- ‘de goedheid van God’;
- ‘de vergevensgezindheid van overwinnaars, rechters enz.’
M.a.w., een opperwezen of een persoon die lichamelijk en/of geestelijk of socio-cultureel, maar soms ook juridisch, hoger op de maatschappelijke ladder staat, verleent gratie naar beneden toe. Een van de betekenissen van ‘gratie’ is ‘ontheffing van straf’ en van ‘vergiffenis’ ‘het niet (langer) aanrekenen, genade, kwijtschelding’.
Genade kan niet worden afgedwongen of gekocht, deze wordt verleend.
Genade is een geschenk, soms zelfs een ongevraagd geschenk.
Genade is de manier waarop onze relatie met God in constante wisselwerking is en bij uitbreiding de relatie met elkaar en met onszelf.
God investeert tijd en energie in zijn schepping. God zet altijd de eerste stap. Dat is waar het bij de genade om draait, God die het initiatief neemt, telkens opnieuw, zonder tegenzin, zonder schroom, want God toont zijn liefde voor de zondaar heel publiekelijk.
De ‘liefde’ zegt Van Dale is een ‘oprechte en warme belangstelling’
Daar ligt nu net vaak het probleem wat betreft de genade: mensen eisen het al te veel op als hun privé-eigendom. Het lijkt wel alsof ze bang zijn dat er niet genoeg genade zal zijn en dat hoe meer ze moeten delen met anderen, hoe kleiner hun aandeel wordt. De genade is nochtans geen taart, die je verdeelt en hoe meer stukken, hoe kleiner de delen.
Zo werkt het dus niet.
De genade is tegelijk te delen en ondeelbaar, heel intiem en onmetelijk groot.
De genade is gratis en daar kunnen we niet goed mee om, want in ons westerse, egocentrische, gecommercialiseerde denken betekent ‘gratis’ heel vaak ‘waardeloos’. Dit is een totaal verkeerde houding, want genade heeft niets met waarde te maken, het is gewoon -heel gewoon- genade. Dat is zo voor mij, dus ook voor al diegenen die mij pijn of tekort hebben gedaan.
“Vergeef onze schulden, zo ook wij vergeven onze schuldenaren.”
Onze schulden
Wij vergeven
Onze schuldenaren
Genade is een ploegsport, een gemeenschapsondernemen. Onze relatie met de genadevolle God is persoonlijk, individueel, maar nooit individualistisch.
En ‘zondebokken’ is niet alleen een heel fout werkwoord, maar het is ook een heel nare maatschappelijke ingesteldheid, een obsessie zelfs, want we willen constant weten of ervaren wie ‘slechter’ is dan wijzelf, wie het er ‘slechter’ vanaf brengt of wie er (nog) erger aan toe is, vooral wat betreft hun geloofsleven. Het is misschien vanzelfsprekend, maar het moet toch nog eens duidelijk gezegd, dat is dus niet de bedoeling. De zonden van anderen tellen, maakt van jou geen heilige, zoals een meme op het alwijze Facebook duidelijk uitlegt.
Het mag hier niet om valse bescheidenheid gaan, om een toneeltje dat we voor de schone schijn opvoeren of omdat we ons verplicht voelen, omdat het zo hoort. Het draait om de erkenning van wie we zijn en waar we staan, om dan verder te gaan, nederig en dienstbaar, gevonden en verlost.
Genade roept op tot meer genade. Genade vermenigvuldigt genade.
Genade is Gods manier om heel duidelijk aan te tonen dat hij zijn schepping liefheeft, dat hij naar zijn schepping omkijkt, dat zijn schepping hem interesseert.
Liefde
Omkijken naar
Interesse
Hoe vaak schort het daar niet aan in de intermenselijke relaties, hoe vaak schort het daar niet aan in de interne relatie met onszelf. En God, die trekt al helemaal aan het kortste eind.
Toch is er een andere boodschap, een andere manier van omgang en medeleven:
Genade is de manier waarop God dichtbij komt en blijft en waarop God ons herschept tot ons volle potentieel, tot heelheid.
Genade is de manier waarop God verantwoordelijkheid opneemt.
Verantwoordelijkheid is een woord dat we misschien te vaak horen en er zit sleet op. Voor christenen echter moet het een drijfveer blijven. Verantwoordelijkheid is een dagdagelijkse liturgie, zeg maar, een begin en een gevolg, waar biecht en absolutie de boel werkelijk draaiende houden, waar ze de raderen van de evangeliemachine zijn die door de schepping tuft, zonder schadelijke uitlaatgassen, en mensen op die bestemming brengt waar hun bestaan en bijdrage ten volle worden geapprecieerd en niet worden genegeerd of -erger nog- als vanzelfsprekend worden beschouwd.
De genade laat zich niet verkwisten.
De genade is niet voor stagnatie of egoïsme of doemdenken.
De genade plaatst alles opnieuw in de juiste context.
Genade is goedheid, genade is vergevingsgezindheid en genade is kwijtschelding, zegt de Van Dale. Het mogen geen dode begrippen, dode letters in een woordenboek blijven.
God is goed, God vergeeft en God scheldt kwijt...
Opdat dan ook wij op onze beurt kwijtschelden en vergeven en goedheid in deze wereld uitdragen, naar de ander en naar onszelf.
Genade is Gods manier om het intermenselijke evenwicht te herstellen.
God geeft nooit op, “laat het werk van zijn hand niet los”. Genade is Gods manier om misschien wel tot het vervelende toe zijn schepping te vergeven, te herscheppen, te doen herleven, tot zelfs in de eeuwigheid.
Hoe kunnen we ooit hier anders op antwoorden, dan door aan anderen dezelfde betrokkenheid te tonen, dezelfde tweede, derde, vierde, enz. kansen te gunnen. Zonder onszelf weg te cijferen of omgekeerd op de eerst plaats te stellen.
Genade is Gods gelijkekansenbeleid. Niemand valt buiten Gods genade en ieder heeft er recht op én we zijn allen geroepen het door te geven. Er is genoeg taart voor iedereen en ieder stuk is even groot en even belangrijk.